کلینیک اورولوژی و ناباروری یوروطب

شماره تماس : ۸۸۵۶۳۲۴۲-۰۲۱

شرح و بررسی کامل آتروفی بیضه

آتروفی بیضه چیست؟

آتروفی بیضه به یک وضعیت پزشکی اطلاق می شود. در این وضعیت بیضه ها از نظر اندازه کوچک می شوند. در ادامه برای اطلاعات بیشتر با یوروطب همراه باشید.

همان طور که می دانید، بیضه ها اندام تولید مثل مردانه هستند و محل استقرار آن ها در انسان اسکروتوم می باشد. تبعات کوچک شدن آن تنها به شکل ظاهری محدود نمی شود. این وضعیت عوارضی مهم، از جمله از بین رفتن عملکرد تولید اسپرم و تستوسترون در پی دارد. مدت زمان و شدت آتروفی، میزان کوچک شدن بیضه (یکی یا هر دو) را تعیین می کند. تولید اسپرم، در سلول های ژرم و تولید آندروژن در سلول های لیدیگ صورت می گیرد. آندروژن ها در واقع همان هورمون های جنسی مردانه هستند که تستوسترون در صدر آن ها قرار دارد. سلول های مذکور با کاهش سطح تولید، سطح مایعات درون بیضه را کاهش داده و کوچک شدن بیضه ها را در پی دارد

آتروفی بیضه

آتروفی بیضه چگونه تشخیص داده می شود؟

تشخیص آتروفی بیضه بر مبنای احتمال وجود هر علت خارجی صورت می گیرد. استفاده از داروهایی نظیر استروئید ها، سبک زندگی، احتمال بیماری های مقاربتی از جمله اوریون و HIV و … در بروز این بیماری موثر هستند. برای تشخیص آن در مرحله ی اول از معاینه ی فیزیکی و لمس بیضه ها استفاده می شود. در این مرحله تغییر اندازه، نوع بافت و استحکام آن مورد بررسی قرار می گیرد. اما برای تشخیص تکمیلی و دقیق، از آزمایش خون و سونوگرافی بیضه کمک می گیرند. این آزمایش ها و سونوگرافی ها به ارزیابی جریان خون و ناهنجاری های داخلی می پردازند. لذا علت دقیق از میان عوامل عفونت یا عدم تعادل هورمون تشخیص داده می شود. علائم این بیماری می تواند درد بیضه ها، اختلال عملکرد جنسی، کاهش میل جنسی و ناباروری باشد

آتروفی بیضه چگونه تشخیص داده میشود؟

علت کوچک شدن بیضه چیست؟

رایج ترین دلیل ابتلا به آتروفی بیضه یا همان کوچک شدن بیضه ، عدم تعادل هورمونی بیان می شود. در بخش قبل توضیح داده شد که چگونه کاهش کمتر آندروژن سبب کاهش اندازه ی یک یا هر دو بیضه می شود. اما بیماری های زمینه ای زیر مرتبط با علت ابتلا به آن می باشند:

  • تجمع مایع در پیرامون بیضه که هیدروسل بیضه نام دارد.
  • التهاب بیضه با نام ارکیت نیز منجر به آتروفی می شود.
  • اختلال در نعوظ
  • بزرگ شدن شبکه ی وریدی روی بیضه به صورت غیر عادی را واریکوسل نامیده و از دیگر عوامل آتروفی می باشد.
  • اوریون
  • عفونت HIV
  • بیماری تحت عنوان کریپتورکیدیسم نیز وجود دارد که در آن یک یا هر دو بیضه داخل کیسه ی بیضه قرار ندارند.
  • سیروز کبدی نیز دیگر عامل آتروفی بیضه است. در این بیماری کبد دچار زخم می شود که علت آن آسیب های مداوم و طولانی مدت وارده به آن است.
  • کم کاری تیروئید
  • اختلالات هیپوتالاموس
  • بیماری های مربوط به کلیه
  • اختلالات هیپوفیز

درمان آتروفی بیضه

درمان آتروفی بیضه، امکان پذیر است اما نتیجه بخشی آن منوط به تشخیص زودرس و روش درمانی مناسب است. شدت آن نیز در اثر بخشی درمان موثر واقع خواهد شد. تشخیص دیرهنگام بیماری سبب افزایش آسیب ها و کاهش احتمال بهبود بیمار می شود. تا جایی که شاید باروری وی را برای همیشه مختل کند. با توجه به شدت آتروفی، امکان برگشت بیماری پس از درمان نیز وجود دارد. مواردی که سبب کاهش نتیجه بخشی بیماری می شوند عبارتند از: بالا بودن سن، مصرف مشروبات الکلی، در معرض اشعه بودن، مصرف استروئیدها به شکل مزمن، ویروس زیکا، جایگزینی هورمون درمانی و عفونت سیستمیک حاصل از آبله مرغان و … .

با توجه به مواردی که گفته شد، برای درمان آتروفی ابتدا باید منشا و علت آن را درمان کرد. سپس اگر بیضه در طول این روند تغییری نکرده باشد، درمان های هورمونی و جراحی نیز در ادامه به کار گرفته می شوند. یکی از داروهای مورد استفاده در این بخش، گنادوتروپین کوریونی انسانی (hCG) می باشد. این دارو سلول های لیدیگ را تحریک می کند تا تستوسترون ترشح کنند. در این فرایند ابتدا غده ی هیپوفیز برای تولید هورمون لوتئین کننده تحریک می شود که این هورمون خود سلول لیدیگ را برای ترشح تحریک می کند. درمان با هورمون درمانی برای القای نزول بیضه ها و یا یافتن بیضه های غیر قابل لمس نیز به کار می رود. اما در صورت پیچ خوردگی بیضه (پیچ خوردن طناب اسپرماتیک و در نتیجه قطع جریان خون به بیضه) برای جلوگیری از بروز و درمان آتروفی باید از جراحی استفاده کرد

پیشگیری از بروز کوچک شدن بیضه

پیشگیری از آتروفی بیضه با انتخاب سبک زندگی سالم و تکمیل واکسیناسیون کودکان به ویژه اوریون امکان پذیر است

تاثیر آتروفی بیضه روی باروری مردان

همان طور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، پیشگیری و درمان آتروفی بیضه به سبب تاثیر روی باروری بسیار مهم است. چرا که این وضعیت پزشکی روی سلول های ژرم و در نتیجه اسپرم و سلول های لیدیگ و در نتیجه تستوسترون موثر است. لذا با تغییر در ساختار بیضه مشکلاتی از جمله مورفولوژی ضعیف اسپرم، اختلال در تولید اسپرم، الیگواسپرمی یا غلظت کم اسپرم، تراتواسپرمی یا اسپرم هایی با مورفولوژی غیر طبیعی و در نتیجه عقیم ماندن فرد به وجود می آید. این موارد سبب استفاده از اسپرم های اهدایی برای زوج های نابارور می شود.

دکتر مظلوم فرد
متخصص اورولوژی
فوق تخصص ناباروری

تاثیر بیماری آتروفی بیضه به روی ناباروری مردان